“Netcapaciteit, de versnelling van de energietransitie en de noodzaak van flexibiliteit”
Reactie op Brief aan de Tweede Kamer van Minister Jetten
Door Jorlan Peeters, Managing Director HyTEPS
Het kabinet wil dat Nederland in uiterlijk 2050 klimaatneutraal is, en daarvoor is grootschalige elektrificatie nodig. De aanhoudende energietransitie zorgt nog steeds voor enorme groei in het gebruik van het stroomnet en dat dat betekent dat er nauwelijks nog uitbreiding van capaciteit mogelijk is. Bedrijven vragen om steeds grotere aansluitingen om fossiele brandstoffen te kunnen vervangen door elektriciteit. Dat brengt grote uitdagingen met zich mee. De Nederlandse netbeheerders investeren momenteel zo’n 4 miljard euro per jaar in uitbreiding van het net, maar lopen tegen regelgeving, personeelstekorten en andere uitdagingen aan. Volgens Minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten moeten we het net dan ook vooral slimmer gebruiken en HyTEPS kan dit alleen maar beamen.
“Het aanpakken van netcongestie is (…) topprioriteit voor het kabinet, medeoverheden, netbeheerders en marktpartijen,” schreef Minister Jetten (Klimaat en Energie) op 22 Juni in een brief aan de Tweede Kamer over de versnelling van de energietransitie, en de capaciteit en flexibiliteit op het elektriciteitsnet. “We moeten het bestaande net dus niet alleen op maximaal tempo uitbreiden, maar ook beter benutten. (…) Wanneer grootverbruikers meer gebruik (kunnen) maken van congestiemanagement, kan het elektriciteitsnet vollediger worden benut en meer transport worden gefaciliteerd. (…) Flexibel gebruik vergt een hele andere manier van denken en doen, van netgebruikers, netbeheerders, overheden en bedrijven.”
Tijdens een lezing over de effecten van de energietransitie op de elektrische installatie, georganiseerd door HyTEPS en gehouden op de Technische Universiteit Eindhoven, kwam Prof. dr.ir. Sjef Cobben tot een vergelijkbare conclusie. We moeten andersom denken. Van “aanbod volgt vraag” naar “vraag volgt aanbod”. Installaties moeten efficiënter worden, de arbeidsfactor hoger, de vervuiling van elektriciteit lager en de belasting flexibeler. Flexibiliteit in de belasting kan worden verkregen door regelbare belastingen (koelinstallaties, elektrisch vervoer e.d.) en de inzet van opslagsystemen. Met deze methodieken kan ook ruimte worden gecreëerd achter trafo(‘s) in elektrische installaties. Zo kan er op een veilige, slimme en duurzame manier meer rendement worden gehaald uit bestaande systemen. Ook moet er optimalisatie komen per klant, wijk, en gebied. Het inpassen van duurzame energie en regelen van de belasting op basis van vraagsturing zijn belangrijk voor netstabiliteit.”
Uitbreiden van het stroomnet brengt enorme kosten, impact op de infrastructuur, logistieke uitdagingen, en overlast voor burgers en bedrijven met zich mee, en we hebben natuurlijk ook te kampen met een schrijnend gebrek aan geschoold elektrotechnisch personeel. Geen haalbare korte termijn-oplossing, dus. Wat wél uitkomst kan bieden op korte termijn is het op een veilige, slimme en duurzame manier meer rendement halen uit bestaande systemen. HyTEPS pleit al langere tijd voor toepassing van de geschetste oplossingen als middel om de elektrificatie te verwezenlijken en problemen met netcongestie op te lossen. Door het aanpakken van Power Quality-fenomenen zoals harmonische vervuiling, inductief en capacitief blindvermogen en door ‘load balancing’ kan bestaande installatiecapaciteit veel efficiënter worden gebruikt.
Overvolle netten en opslag vragen om samenwerking tussen (lokale en landelijke) overheid, bedrijfsleven, netbeheerders en elektrotechnische experts. Daarnaast dient er draagvlak en bewustwording te worden gecreëerd, niet alleen onder de direct betrokken partijen, maar in de gehele maatschappij. Alleen door slim beleid en doelgericht investeren wordt het mogelijk om onze klimaatdoelstellingen te behalen.
Momenteel wachten er 5600 bedrijven op een (grotere) aansluiting op het elektriciteitsnet, aldus Minister Jetten: “Dit betekent onder andere dat bestaande bedrijven pas later kunnen verduurzamen en dat nieuwe bedrijven zich niet overal kunnen vestigen. (…) Het kabinet en betrokken partijen zetten nu en komende jaren volledig in op grootschalige uitbreidingen van het net en, vooruitlopend hierop, op slim gebruik van het net en voldoende beschikbare flexibele capaciteit. Zo willen we verdere verduurzaming mogelijk maken en een betrouwbaar elektriciteitsnet blijven garanderen.”