Energieopslag en power quality
De energietransitie kan niet worden gerealiseerd als de beschikbaarheid, opslag en kwaliteit van elektriciteit tekortschieten. Veranderingen aan de opwek- en afnamekant van elektriciteit beïnvloeden namelijk ook de kwaliteit van elektriciteit (Power Quality). Bewustzijn en kennis hieromtrent ontbreken nog wel eens, waardoor problemen kunnen ontstaan. Als extern adviseur in financiën en energietransitie werk ik samen met de elektrotechnische experts (van HyTEPS) aan het vergoten van die bewustwording bij partijen die bezig zijn met de energietransitie. Regelmatig kan er met beperkte investeringen al een verhoogde capaciteit van de bestaande installatie ontstaan, waardoor uitbreiding niet nodig hoeft te zijn. Met deze quick wins zijn overheid en bedrijfsleven nog te weinig bekend, terwijl de toegevoegde waarde steeds groter wordt met een vol elektriciteitsnet.
De uitdaging
Gedurende de dag varieert de vraag naar elektriciteit doorlopend. In de zorg en dienstverlening is de vraag overdag het grootst, in woningen juist ‘s avonds. Daarnaast komen in industriële productiebedrijven zowel overdag als ‘s nachts enorme pieken in de energievraag voor. Dit zorgt voor grote variaties aan de vraagkant. Maar hoe meer we nietfossiele brandstoffen inzetten, hoe vaker we ook aan de aanbodkant fluctuaties zien. De hoeveelheid energie die uit zon en wind wordt gehaald varieert heel fors, niet alleen van uur tot uur, maar ook tussen de seizoenen. Om de doelen uit het klimaatakkoord van Parijs en recentelijk ook Glasgow te halen, is toenemend gebruik van hernieuwbare energiebronnen in plaats van fossiele brandstoffen essentieel. Dit houdt in dat we steeds meer duurzame energie gaan opwekken en terugleveren, maar ook dat de totale elektriciteitsconsumptie toeneemt. De afstemming tussen vraag en aanbod wordt daardoor een steeds grotere uitdaging.
De praktijk
In de praktijk zie je het al piepen en kraken, het elektriciteitsnet raakt vol. Een ‘verstopt’ elektriciteitsnet maakt het moeilijker om windturbines en zonnecellen of eventueel ook waterkrachtcentrales optimaal in te zetten. Opgewekte energie kan steeds vaker niet worden aangeboden aan de netbeheerder omdat er geen capaciteit is om deze te verwerken. In de Brabantse Kempen staan er hierdoor bijvoorbeeld vele duurzame initiatieven ‘on hold’. Dit is wat we zien aan de aanbodkant van elektriciteit. Wanneer de maximale capaciteit van het net aan de vraagkant (bijna) is bereikt, wordt het overigens ook moeilijk om bedrijven aan te trekken – of zelfs gevestigde bedrijven vast te houden – bijvoorbeeld omdat er geen uitbreidingsmogelijkheden zijn.
Kortom: het elektriciteitsnet moet permanent, ononderbroken energie leveren aan kantoren, bedrijven, instellingen en woningen. Tegelijkertijd moet het ook enorme fluctuaties in vraag en aanbod kunnen verwerken, elektrificatie op grote schaal mogelijk maken en kunnen omgaan met energie geproduceerd door hernieuwbare bronnen. Dit vraagt niet alleen om de aanleg van nieuwe infrastructuur, wat lang gaat duren, het vraagt ook om een enorme workforce van technici – die er steeds minder zijn – en de investeringen zijn omvangrijk.
Bewustwording
Als extern adviseur in financiën en energietransitie werk ik samen met de elektrotechnische experts (van HyTEPS) aan het vergoten van de bewustwording bij partijen die bezig zijn met de energietransitie. Als risicomanager en financieel controller weet ik dat een goede probleemanalyse vooraf nodig is om tot de beste oplossing te komen en problemen achteraf te voorkomen. In het meten en vervolgens optimaliseren van bestaande installaties is HyTEPS zeer deskundig. Regelmatig kan er met beperkte investeringen al een verhoogde capaciteit van de bestaande installatie ontstaan, waardoor uitbreiding niet nodig hoeft te zijn. Met deze quick wins zijn overheid en bedrijfsleven nog te weinig bekend, terwijl de toegevoegde waarde steeds groter wordt met een vol elektriciteitsnet.
Energieopslag
Een oplossing waar ik samen met HyTEPS actief mee bezig ben is de opslag van duurzaam opgewekte elektriciteit. De inzet van opslag, bijv. in de vorm van batterijsystemen, speelt een belangrijke rol bij het faciliteren van de energietransitie. Batterijsystemen slaan elektrische energie op voor gebruik op een later tijdstip, ontlasten daarmee het elektriciteitsnetwerk en zorgen tevens voor een grotere flexibiliteit en betrouwbaarheid. Vraag en aanbod kunnen worden afgestemd op een manier die zo energiezuinig en efficiënt mogelijk is. Op bedrijvenparken kan opslag bijvoorbeeld zorgen voor voortzetting van de stroomvoorziening tijdens storingen. In zonneparken kunnen inefficiënte piekbelastingen worden tegengegaan door middel van ‘peak shaving’. Energie opgewekt door windturbines kan worden opgeslagen en naar het net worden gestuurd wanneer de vraag het grootst is. De mogelijkheden zijn legio, maar regie op de juiste koers is van groot belang. Hierbij horen ook financiële oplossingen, denk bijv. aan leaseconstructies. De energieopslag en Power Quality kwesties vragen om het ontwikkelen van een visie en het ondernemen van concrete actie door beleidsmakers – die doorgaans geen technische achtergrond hebben. Daarom is een nauwe samenwerking tussen (lokale en landelijke) overheid, bedrijfsleven, netbeheerders en elektrotechnische experts essentieel. Alleen door slim beleid en doelgericht investeren wordt het mogelijk om van fossiele brandstof af te stappen en elektrificatie op grote schaal mogelijk te maken. Tijd voor gezamenlijke actie!
