Rapporteren over duurzaamheid en de energietransitie met Deloitte

Zo’n 20 jaar geleden heb ik als accountant geholpen met de duurzaamheidsverslagen van beursgenoteerde bedrijven zoals Shell, Heineken, DSM, en KPN. Zij hadden al vroeg door dat ze ‘iets moesten’ met duurzaamheid, ook al was dat nog niet verplicht. Deze en andere grote ondernemingen namen het voortouw, maar ik zie nu steeds meer kleine bedrijven en startups duurzaamheidsbeleid ontwikkelen. Ze vragen zich af hoe ze bij kunnen dragen aan een duurzame wereld. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om CO₂ uitstoot verlagen, maar ook effectief inzetten van opslag. Of het ontwikkelen van verdienmodellen waarbij producten ter beschikking worden gesteld aan klanten, en vervolgens geheel of gedeeltelijk worden gerecycled. Nieuwe standaarden proberen kleinere bedrijven niet meer op te leggen dan ze redelijkerwijs aankunnen. Echter: de bedrijven aan wie ze producten en diensten leveren kunnen eisen gaan stellen die nóg verder gaan dat wat de CSRD voorschrijft.

Aantonen dat er in overeenstemming met CSRD wordt gewerkt wordt dus essentieel. Dat vraagt om rapportage die ook duidelijk laat zien hoe bedrijven omgaan met elektriciteit en energie in het kader van de klimaatdoelstellingen. Je moet aan de hand van die rapportage ook de weg naar verbetering uitstippelen. Daarvoor heb je niet alleen data nodig maar ook duidelijke doelstellingen en een strategie. Wat zijn je doelstellingen? Wat zijn je KPIs? Een nulmeting, waarmee je doorlopend nieuwe ontwikkelingen kunt vergelijken, is ook nodig. Breng duurzaamheid in kaart en koppel het aan je kernactiviteiten op alle vlakken.

Vorig jaar is ook de Directive on Corporate Sustainability Due Diligence geïntroduceerd door de Europese Commissie. Deze zal waarschijnlijk in het voorjaar van 2024 worden geratificeerd door het Parlement en de Council. De nieuwe Europese standaarden, die verplicht worden voor alle grote bedrijven, eisen niet alleen dat er wordt gemeten en gerapporteerd, maar ook dat een accountant de cijfers valideert. Ook dient er nadrukkelijk over de supply chain te worden gerapporteerd. Bedrijven kunnen niet zeggen: “Wij houden ons aan de regels en daar houdt onze verantwoordelijkheid op” – er moet naar energieverbruik binnen de gehele supply chain worden gekeken, en daar moet je in de bedrijfsvoering rekening mee houden.  

Bedrijven hebben jarenlang de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de VN gebruikt als leidraad voor hun beleid op het gebied van mens en milieu. Maar die doelen zijn in eerste instantie voor overheden bedoeld: ze zijn erg high-level en niet direct meetbaar. Nu moeten bedrijven echter onomstotelijk laten zien wat ze hebben bereikt. Als gevolg daarvan gaan ze zich vaak realiseren dat de beste energie de energie is die niet wordt gebruikt!

Persoonlijk vind ik de CSRD een goed initiatief, omdat we nu uniforme eisen krijgen voor alle grote bedrijven. Deze ontwikkelingen zullen ongetwijfeld helpen om de urgentie onder bedrijven te vergroten. De financiële sector, met name banken, maar ook investeerders, besteden hier inmiddels meer aandacht aan. Het feit dat het energienet niet altijd meer beschikbaar is zorgt ook voor meer urgentie.

Ik denk dat we dat we energie-en duurzaamheidsuitdagingen alleen op kunnen lossen door een lange termijn-agenda op te zetten en daar dan ook echt naar handelen. Ik was lange tijd sterk tegen regulering maar denk inmiddels toch dat dit de juiste weg is. Mensen zijn vaak op de korte termijn gericht, helaas. Als we zouden weten dat er over 20 jaar niet altijd water meer beschikbaar zou zijn, en eigenlijk weten we dat, dan neigen we er toch naar te denken: iemand vindt in de tussentijd vast wel nieuwe technologie uit die het probleem oplost…

We leven niet langer in een zuivere ‘kosten en opbrengsten’-maatschappij. We moeten ook kijken naar andere effecten en risico’s die voortvloeien uit ons handelen. Dat betekent dat bedrijven niet alleen maar moeten rapporteren, maar ook hun impact op de keten achterhalen. Je kunt wel inzichtelijk maken hoeveel energie je verbruikt, maar hoeveel olie of kolen is daarvoor gebruikt? Kun je je verbruik optimaliseren of een actieplan maken? Wat gebeurt er nou in de supply chain? 

We moeten dus van alles meten, verbruik inzichtelijk maken, en plannen ontwikkelen om dat terug te dringen. Pas wanneer alle relevante parameters worden gemeten krijg je echt inzicht in hoe je efficiënter met elektriciteit om kunt gaan. Je kunt aan de hand van meetpunten en indicatoren vergelijkingen maken met eerdere prestaties, of met andere bedrijven en de sector als geheel. Ook wordt het mogelijk om na te gaan of je normen naleeft en je doelen aan het behalen bent. Je moet dan wel weten wát je moet meten, hoe je het moet meten, en wat je met die data moet doen. Deloitte brengt samen met organisaties uitdagingen en mogelijkheden van deenergietransitie en andere transities in kaart. Wij bieden inzicht, zodat bedrijven de juiste keuzes kunnen maken en oplossingen formuleren: bijvoorbeeld andere energiedragers inzetten, anders om gaan met energiemanagement, of bepaalde activiteiten verplaatsen.

We moeten gebruik van het huidige net optimaliseren door anders met ons energieverbruik om te gaan. Er wordt nog veel te weinig gekeken naar oplossingen daarvoor. Bedrijven die geen actieplan hebben zullen het waarschijnlijk maar een beperkte tijd volhouden. Klanten, aandeelhouders, en werknemers gaan namelijk vragen stellen als je bedrijf een nul-doelstelling heeft geformuleerd, maar geen plan om dat doel te behalen in werking zet!

[1] De criteria voor groot zijn minimaal 250 werknemers, meer dan EUR 25 miljoen balanstotaal en meer dan EUR 50 miljoen omzet – aan minimaal twee van deze drie voldoen maakt een bedrijf ‘groot’.