Prof. dr. ir. Sjef Cobben, Technische Universiteit Eindhoven (TU/e).
Jorlan Peeters, Managing Director, HyTEPS
Sjef Cobben is sinds 2011 deeltijdhoogleraar Power Quality aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e). Hier deed hij van 2003 tot 2007 zijn promotieonderzoek, resulterend in het proefschrift ‘Power Quality, Implications at the Point of Connection’.
Sjef Cobben is ook alweer bijna 5 jaar Power Quality Strategy & Consulting Expert bij HyTEPS. Tijd om zowel terug als vooruit te kijken naar ontwikkelingen in de elektrotechniek, veranderingen in de samenleving die daarmee verband houden, en het belang van een goede koppeling tussen onderwijs en praktijk.
“Ik ken Jorlan ruim twintig jaar,” vertelt Sjef. “We kennen elkaar uit de NEC 8 normcomissie (over spanningskwaliteit), waarvan we destijds allebei deel uitmaakten. HyTEPS was op dat moment ook contacten aan het leggen met de TU/e. Kennis en ervaring werd uitgewisseld. In die tijd was Power Quality nog een minder bekend begrip en zeker in de industriële wereld werden de installaties ontworpen zonder rekening te houden met Power Quality aspecten. Op een gegeven moment liep HyTEPS tegen een bijzonder complex probleem aan, en ik werd gevraagd om mee te werken aan onderzoek en het formuleren van een oplossing. Samenwerken beviel van beide kanten, en de samenwerking werd door de jaren heen steeds verder uitgebreid. HyTEPS groeide snel en kon ook studenten een plek bieden voor het doen van stage- en/of afstudeeropdrachten. HyTEPS vindt kennisdeling en de koppeling tussen onderwijs en praktijk heel belangrijk. Een van de eerste dingen die we samen hebben gedaan is bijvoorbeeld het ontwikkelen en geven van Power Quality-cursussen. De complexiteit van de projecten is door de jaren heen ook steeds verder toegenomen, dus de studenten kunnen nog steeds aan echt uitdagende, interessante projecten meewerken.”
Steeds complexer
“Die steeds toenemende complexiteit kan ons werk extra uitdagend maken,” vult Jorlan aan. “Naast technische werknemers zijn andere mensen, zoals de CEO en CFO, steeds vaker betrokken zijn bij het maken van beslissingen over elektrotechniek. Omdat we niet alleen producten verkopen, maar vooral ook systematisch meten, simuleren, analyseren en rapporteren, moeten we elke stap kunnen uitleggen en onderbouwen op een manier die voor alle betrokkenen duidelijk is.”
“In de afgelopen vijftien jaar zijn we fors doorgegroeid. Inmiddels worden we voor de meest complexe metingen en simulaties gevraagd – overigens zonder ooit aan tenders mee te doen. Bij deze projecten hebben we niet alleen met Europese normen te maken, maar ook met andere normen. Daarnaast zijn de installaties waarmee we te maken hebben door de jaren heen steeds groter en complexer geworden. Dan is de hulp van een inhoudelijk expert als Sjef bijzonder welkom.”
Nieuwe aanwas
“Als we kijken naar recente ontwikkelingen in de elektrotechniek, dan is netcongestie natuurlijk heel interessant,” vertelt Sjef. “Bedrijven vragen om steeds grotere vermogens, terwijl het net niet meer kan leveren. Door meer te halen uit bestaande installaties, pieken te verschuiven, en verbruik tussen processen en bedrijven slim te verdelen, kun je echter wel veel meer halen uit bestaande aansluitingen – wat HyTEPS ‘inbreiden’ noemt. Daarnaast zien we ook meer gelijkstroomsystemen (DC). In sommige gevallen kan een DC systeem bijvoorbeeld verliezen verminderen en efficiëntere transmissie mogelijk maken. Echter: bekende normen, standaarden, tests, en ‘best practices’ voor gelijkstroom zijn er nog onvoldoende. Wat voor de vertrouwde systemen geldt, gaat niet noodzakelijkerwijs op voor gelijkstroom. In de komende jaren zal veel vervolgonderzoek nodig zijn om problemen zoals bijvoorbeeld de risico’s van corrosie te voorkomen.”
“We zien momenteel veel elektrotechnici met pensioen gaan. Het is belangrijk dat er nieuwe aanwas komt. Daarom is het belangrijk om het vak levendig en interessant te houden voor jongeren. HyTEPS werk daar actief aan en dat vind ik onderscheidend. Nieuwe generaties elektrotechnici leren in de basis dezelfde materie als vroeger – de wet van Ohm zal nooit veranderen – maar ze moeten hun kennis op nieuwe manieren toepassen. Bijvoorbeeld om de energietransitie mogelijk te maken, of oplossingen voor netcongestie te ontwikkelen.”
Het belang van praktijkervaring
Jorlan: “De kern van ons werk is niet alleen meten en simuleren maar ook het analyseren van data en daar vervolgens iets mee doen. We brengen zowel installaties als problemen heel gedetailleerd in kaart en gaan na wát we het beste kunnen meten. Dat vraagt om behoorlijk wat theoretische kennis, maar ook het vermogen om creatief te denken. Soms vind je de oplossing voor een probleem waar je deze aanvankelijk nooit had gezocht, of je ziet je resultaten die je totaal niet had verwacht. Zo hebben Sjef en ik ons wel eens achter de oren staan te krabben toen we een hoge harmonische compenseerden en zagen dat ‘ie alleen maar verder toenam. Achteraf was dat fenomeen goed te verklaren, maar het blijft een mooi voorbeeld van het feit dat je dingen kunt zien die totaal niet intuïtief zijn. Daarom is het zo belangrijk dat studenten veel praktijkervaring op doen. Als de theorie ineens niet meer lijkt te kloppen moet je heel hard nadenken over de mogelijke oorzaken van wat je constateert. Door dit soort problemen op te lossen krijgt de studie extra diepgang en daar hebben de student, de universiteit, en HyTEPS profijt van. Met interessante opdrachten, die maanden kunnen duren, hebben we enthousiasme voor het vakgebied aangewakkerd. bij mensen die twijfelden of elektrotechniek wel iets voor hen was. Mooi, toch?”
“Ik heb de samenwerking van mijn kant altijd als bijzonder erg plezierig, professioneel, en opbouwend ervaren,” besluit Sjef. “We komen samen altijd tot een heel mooi resultaat, zonder iets te forceren.” Jorlan: “Dat dat is ook mijn ervaring. Daarnaast is er ook gewoon een hele goede klik van beide kanten. Ik hoop dat we nog lang door kunnen gaan met Power Quality onder de aandacht brengen. Want dat blijft toch een zwaar onderbelicht thema. Als je het bijvoorbeeld over ‘netcongestie’ hebt, dan kunnen mensen zich daarbij direct iets voorstellen. Maar Power Quality is een veel abstracter begrip dat aan heel veel verschillende soorten problematiek raakt. Ondertussen wordt het alleen maar belangrijker – en dat dat zal in de komende jaren niet veranderen!”
De ideale link tussen onderwijs en praktijk
Jens van de Meulenhof volgt de opleiding Elektrotechniek Duaal aan Avans Hogeschool. Deze opleiding combineert werken en studeren. Sinds anderhalf jaar doet Jens het praktische deel van zijn opleiding bij HyTEPS. “Ik begon in 2021 met een snuffelstage bij HyTEPS en voor mijn afstudeerstage van het MBO ben ik teruggekomen. Nu doe ik het praktijkgedeelte van mijn HBO-opleiding bij HyTEPS. Zonder de praktische ervaring zou het volgens mij moeilijker zijn om de stof eigen te maken. Tijdens lessen over elektrische netwerken op Avans ging het bijvoorbeeld ook over blindvermogen, rekenen met verschillende vermogens, en compensatie. Bij HyTEPS was ik hiermee al in aanraking gekomen, dus alles viel vrij snel op z’n plaats. Voor sommige anderen leek het echter lastig om zich iets voor te stellen bij deze onderwerpen. Ook Power Quality wordt tijdens de opleiding behandeld, maar om alles écht te begrijpen is praktijkervaring essentieel.”
“Wat ik ontzettend leuk vind aan stage lopen en werken bij HyTEPS is het feit dat ze je in het diepe durven gooien. Je kunt altijd om advies vragen, maar er wordt wel aangenomen dat je zelf beslissingen kunt maken. Niet alleen waar het gaat om engineering. Zo hebben ze me al vrij snel naar Dubai gestuurd om aan een Harmonisch Filter te werken. Je komt ook op plekken die je normaal misschien niet zo snel zou bezoeken, zoals enorme superjachten. Die afwisseling in het werk is echt tof, en je kunt zelf ook met ideeën komen. Ik vind de bedrijfscultuur bij HyTEPS ontzettend prettig, mede door de grote diversiteit. Iedereen heeft een unieke blik op het werk en de samenwerking, en voegt vanuit zijn of haar achtergrond iets toe. Ik vind het ook fijn dat het aanvoelt als een redelijk klein bedrijf, ondanks de snelle groei. Je kunt op eigen initiatief nieuwe taken oppakken, een praatje maken met de Managing Director, of binnenlopen bij iemand van het Management Team. Als je iets nodig hebt, dan wordt het snel geregeld, zonder dat verschillende personen er eerst naar moeten kijken. HyTEPS is ook een vrij jong bedrijf – de gemiddelde leeftijd ligt niet ver boven 30 jaar. Naast de mensen zijn ook de werkzaamheden heel divers. Daarnaast is geen enkele klant of installatie hetzelfde.”
